Bosanski Novi – Biser na Uni i Sani
Bosanski Novi je jedan od najstarijih krajiških gradova. Osnovan 1280. godine, čar mu daju njegove prirodne ljepote i vrijedni kulturno-historijski spomenici
Opjevan u mnogim pjesmama inspirisanim ljepotama rijeke Une, Bosanski Novi, poslije rata preimenovan u Novi Grad, oduvijek je bio protkan prirodnim ljepotama.
Upravo uz obalu smaragdne Une pa do ušća Sane, gdje je iznikao, prostire se možda i najveća atrakcija jednog od najstarijih krajiških gradova, čuveni Kej – tri kilometra duga i kamenom ozidana obaloutvrda, s alejom sjenovitih kestena i mirisnih lipa. Novski Kej počeo se graditi u vrijeme Austro-Ugarske, dok je svoj finalni izgled dobio 1985. u bivšoj državi.
Od svoje ukupne dužine – 207 km, dužinom od 35 km Una protiče kroz novogradsku opštinu. Turisti su posebno zainteresovani za smještajne kapacitete uz riječnu ljepoticu, koja je sa svoja 22°C ljeti veoma ugodna za osvježenje u Novom Gradu.
Pored internacionalne manifestacije Una regata, koja se odvija od Blatne do Novog Grada, te od Novog Grada do Hrvatske Kostajnice, turistički sadržaj obogoćan je još dvjema primamljivim aktivnostima – lađarenjem Unom mirnijim tokom kroz novogradsku opštinu uz obavezna zaustavljanja i fotografisanja na brojnim slapovima, sedrama, unskim adama, te cjelodnevnim spuštanjem rafting čamcem niz Unu.
Kulturno-historijske znamenitosti
Osnivanje Novog grada veže se za 1280. Da je njegovo šire područje bilo naseljeno još u antičko doba, svjedoče o tome arheološka nalazišta u selu Donji Rakani i u dolini rječice Japre.
Prepoznatljiv je po svojim kulturno-historijskim znamenitostima, prije svega po svojoj na listu nacionalnih spomenika BiH uvrštenoj Staroj gradskoj vijećnici iz 1888., koja je građena u pseudomaurskom stilu kao karakterističan primjerak svoje epohe, odnosno, perioda austro-ugarske okupacije ovog područja. Iako relativno malih gabarita, zahvaljujući svojoj dekorativnosti i upečatljivosti ubraja se u red najskladnijih objekata na cijelom prostoru BiH.
Drugi po važnosti kulturno-historijski spomenik je Narodna biblioteka Bosanski Novi iz 1895. u kojoj se pored svakodnevnog rada s čitaocima organizuju književne večeri, promocije knjiga, izložbe posvećene znamenitim ličnostima, te predstavljaju razna kulturna dešavanja u gradu.
Za kulturu grada veliki značaj ima još jedan nacionalni spomenik BiH, Legat Stojana Ćelića. Može se vidjeti u Gradskoj galeriji, a čini ga 41 djelo: 4 ulja na platnu, 6 crteža i 31 grafika.
A u čast antifašističkoj borbi u Drugom svjetskom ratu Bosanski Novi je sačuvao monumentalni spomenik Majka partizanka Marijana Kockovića podignutog 1964. godine. Čine ga bronzana statua majke partizanke, 10 m dug kameni reljef s prikazom toka NOB-a i granitni kubus s uklesanim stihovima iz poeme Stojanka majka Knežpoljka Skendera Kulenovića.
Seoski turizam
Uz prirodne ljepote, kulturu i historiju koju može ponuditi posjetiocima grada, brojni entuzijasti daju izuzetan pionirski doprinos razvoju seoskog turizma u Bosanskom Novom. Sa svojim pokušajima prednjači Poljoprivredna zadruga “Agrojapra” iz Donjih Agića, koja djeluje udruženo s pojedinim seoskim domaćinstvima. Osnovana još po završetku Drugog svjetskog rata, Agrojapra nudi očuvani prirodni ambijent i kvalitetnu domaću kuhinju sa starim tradicionalnim specijalitetima, šetnje kroz brdsko-planinske predjele Podgrmeča, branje ljekovitog bilja i gljiva, obilazak vodenice s učestvovanjem u meljavi brašna, degustacije hladno cijeđenog suncokretovog ulja i salatnog ulja, djevičanskog ulja od bundevinog sjemena, razne vrste sušenog voća, ribolov na rijeci Japri, posjetu kući Branka Ćopića u Hašanima… Posjeduje i učionicu za cjeloživotno obrazovanje, etnomuzejsku postavku i izložbu o zadrugarstvu u dolini Japre.
Pionirski koraci u razvoju seoskog turizma pokreću se u dolini rijeke Japre, te okolini Sportsko-rekreativnog centra Lješljani, koji je također zanimljiva destinacija.
Termomineralni izvor Lješljani, gdje je napravljen centar, nalazi se nekih 20 km od Bosanskog Novog. Tamošnja voda spada u natrijumhloridne, hidrokarbonatne, hipotermalne, visokoalkalne vode, a sadašnji izvor ima temperaturu od 31 do 35°C.
O lјekovitosti banje Lješlјani govori se još od Rimskog carstva, a dokaz o njenoj prvoj primjeni datira još iz 1878. godine kada su Austrougari prvi put testirali ovu vodu u Beču. Zabilježene su i narodne legende, a jedna pripovijeda o bolesnom konju i siromašnom seljaku, koji ga je u nemogućnosti da mu pronađe lijek na svoju veliku tugu pustio na milost i nemilost šumama Potkozarja. Lutajući konj je naišao na izvor vode Lješlјani i nakon nekog vremena vratio se svom gospodaru živ i zdrav.
Veliki je broj razloga zbog kojih ćete biti posebno šarmirani posjetom manjim gradovima. Oni nemaju veliki broj znamenitosti poput metropola, ali zato će vam pružiti mogućnost da snažnije uživate u njegovim pričama i osjetite lokalni duh mještana, koji, poput onih u Bosanskom Novom, uvijek dočekuju raširenih ruku.
