Značajan dio kulturne privlačnosti Turske leži u tragovima brojnih civilizacija koje su kroz historiju vladale Anadolijskim poluostrvom. Među tim civilizacijama, ističu se moćni i utjecajni Hetiti, koji su formirali prvo carstvo na ovim prostorima. Sa naslijeđem koje obuhvata najstariji poznati mirovni ugovor i prvu poznatu ljubavnu pjesmu, Hetiti se smatraju jednim od stubova svjetske historije. Njihovo impozantno carstvo prostiralo se širom današnje Anadolije, a najimpresivnije hetitske ruševine nalaze se unutar granica Çoruma, pokrajine u turskoj regiji središnje Anadolije.
Hetitska staza, manje poznata planinarska ruta u Turskoj, pruža jedinstvenu priliku da se istraže historijska naselja Hetitske civilizacije i otkrije bogata kulturna baština koju su ostavili za sobom. Tokom svoje 450-godišnje vladavine, ovo moćno carstvo je dalo neprocjenjiv doprinos historiji i kulturi čovječanstva.
Naslijeđe bronzanog doba Hetita: Alacahöyük
Hetitska staza, duga 385 kilometara, obuhvata 17 planinarskih staza raspoređenih duž otprilike 236 kilometara, kao i šest alternativnih ruta poput staza za brdski biciklizam. Najznačajniji lokaliteti na ovoj ruti su Hattusa, prijestolnica Hetita; Alacahöyük, najveći grad carstva; i Sapinuwa, prvi vojni i administrativni centar Anadolije. Rute Boğazkale-Hattusa- Sapinuwa, Alacahöyük-Alaca- Sapinuwa i Boğazkale-Alacahöyük srce su ove fascinantne staze. Duž cijele staze možete pronaći raznovrsne opcije smještaja, uključujući dobro opremljene hotele, bungalove, hostele i lokacije za kampovanje u mjestima Alacahöyük, Boğazkale i İncesu. Staza nudi obilje mogućnosti za posmatranje divljih životinja i istraživanje historijskih artefakata, te različite trekking ture kroz kanjon. Naravno, ne smijemo zaboraviti ni specijalitete Çorumske kuhinje koji će upotpuniti vaše iskustvo.
Početak Hetitske staze je u Alacahöyüku, jednom od tri glavna hetitska grada u Çorumu. Kao jedno od prvih nacionalnih arheoloških nalazišta u Turskoj i nezaobilazno mjesto za sve zaljubljenike u arheologiju bronzanog doba, ovo područje je naseljeno više od 6.000 godina. Blaga Alacahöyüka datiraju iz perioda Hetita i Hatita i smatra se da su dala osnove hetitskoj kulturi.
Hetitsko naselje Alacahöyük poznato je po svojim impresivnim odbrambenim sistemima i monumentalnim kapijama, izgrađenim kako bi se spriječile invazije. Sfinga kapija, jedna od dvije glavne ulazne kapije grada, ističe se svojim kulama, kamenim blokovima i reljefima na vanjskom zidu. Ova kapija zapravo označava ulaz u hram. Hram-palata, sa skladišnim prostorijama vrijednim paženje, i kraljevske grobnice, poznate po svojim bogatim grobnim prilozima, među najznačajnijim su nalazima u Alacahöyüku.U Muzeju Alacahöyük izloženi su artefakti otkriveni na ovom lokalitetu, koji potiču iz halkolitskog, starobronzanog, hetitskog i frigijskog perioda. Posjeta Muzeju anadolijskih civilizacija u Ankari toplo se preporučuje, posebno ako želite saznati više o Alacahöyüku. Ovaj muzej čuva neke od najznačajnijih otkrića s lokaliteta, uključujući originalne ukrase Sfinga kapije i bronzane sunčane diskove – koji su simboli hetitske civilizacije i umjetnosti. Također, među eksponatima su i bronzana statua jelena obložena srebrom, kao grobni prilog iz kraljevskih grobnica, te srebrom intarizirana bronzana figurica bika iz perioda Hatita.
Drevna hetitska prijestolnica: Hattusa
Sljedeća stanica na Hetitskoj stazi je Hattusa, smještena u okrugu Boğazkale. Poznata kao „Grad hiljadu bogova” na mnogim od 30.000 glinenih ploča pronađenih na ovom lokalitetu, Hatussa je bila prijestolnica hetitske civilizacije tokom 450 godina. Ovaj izvanredni lokalitet nalazi se na UNESCO-ovoj listi svjetske kulturne baštine i UNESCO-ovom Registar sjećanja svijeta. Među glinenim pločama nalazi se i čuveni Kadeshki mirovni sporazum, prvi poznati zapisani mirovni ugovor, a ploče se danas čuvaju u Arheološkom muzeju u Istanbulu – Muzeju drevne orijentalne umjetnosti.
Hatussa, koja izdaleka izgleda kao ogromna kamena slagalica u zelenilu, nesumnjivo je izvanredan muzej na otvorenom koji predstavlja ostatke hramova, monumentalnih kapija, kraljevskih zgrada i gradskih zidina. Jedna od najvažnijih građevina je Veliki hram, posvećen bogu oluje Teshubu i boginji sunca Arinni. Veličanstvene monumentalne kapije, poput kapije Sfinge i Kraljeve kapije, na ulazu u grad, također su među najimpresivnijim artefaktima među brojnim ruševinama.
U blizini glavnog arheološkog nalazišta Hatussa nalazi se impresivna Lavlja kapija, koja svjedoči o naprednoj obradi kamena hetitske civilizacije. Još jedna značajna građevina u blizini je Hram na otvorenom Yazılıkaya, poznat po svojim izvanrednim primjerima hetitske umjetnosti. Područje sa sjajnim primjerima hetitske umjetnosti obrade kamena vrijedi posjetiti nakon putovanja u Hattusu. Također je vrijedno napomenuti da su artefakti i ostaci iskopani iz drevnog grada Hattusa izloženi u Muzeju anadolijskih civilizacija u Ankari i Muzeju Boğazköy.
Vjersko središte Hetita: Sapinuwa
Posljednja stanica Hetitske staze je Sapinuwa. Smješten u današnjoj četvrti Ortaköy, grad je bio važan vojni i vjerski centar tokom hetitske ere zbog svog političkog i geografskog položaja. Sapinuwa je sveobuhvatan grad u kojem se nalaze dva hrama podignuta odvojeno u čast dva boga Oluje, kao i važne institucije poput kraljičine palate i vojnog zapovjedništva. Osim toga, u gradu je pronađeno gotovo 4000 hetitskih pločica s klinastim pismom. Ove pločice, bitni dokumenti o hetitskoj civilizaciji, danas čine dio zbirke Arheološkog muzeja Çorum. Dok hodate Hetitskom stazom, svakako posjetite Dolinu Alaca potoka i kanjon İncesu blizu Sapinuve. Počevši od grobnice u stijeni Gerdek blizu sela Geven, ova predivna dolina proteže se do sela Cemilbey. Rafting je također popularna aktivnost u ovom kanjonu koja pruža dodatnu avanturu i ljepotu ovoj već bogatoj i fascinantnoj priči o Hetitima.
