JANJINA / ΙΩΆΝΝΙΝΑ

I sam pogled na ogromno jezero koje se u kotlini, niotkuda stvorilo ispred vas, biće dovoljan… A kada uđete u Janjinu bićete prijatno iznenađeni. Sagrađena kaskadno iznad obala jezera, sa grčkom sadašnjošću i turskim duhom prošlosti koji se osjeća na ulicama – ulaskom u grad kao da ste ušli u historiju.

Na posljednjem dijelu autoputa od Soluna ka Jonskom moru, 88 kilometara prije nego što se supermoderni “Egnacija odos” završi u luci Igumenici, nalazi se jedan od najslikovitijih gradića sjeverne Grčke kojeg turisti na putu ka moru ponekad nepravedno zaobilaze. Ako niste u prevelikoj žurbi, obavezno posjetite Janjinu. Za prijestolnicu grčke oblasti Epir, koja broji nepunih 100 000 stanovnika i nalazi se na nadmorskoj visini od oko 500 metara, morate odvojiti barem jedno popodne.

Janjina se nalazi u zapadnom dijelu velikog jezera Pamvotide. Zahvaljujući turskom Ali-paši koji je za vrijeme višegodišnje vladavine grad proglasio centrom čitave sjevero-zapadne Grčke, Janjina (na grčkom Ioannina) je vremenom doživjela značajan prosperitet. Boraveći u ovom gradu, Ali-paša se zaljubio u Vasiliki, prelijepu Grkinju sa kojom je kažu, u velikoj ljubavi živio unutar gradskih zidina, a o čemu postoje brojne priče (doduše, kasnije se zaljubio i u sinovljevu ljubavnicu po imenu Frosiniđ).

Sam grad osnovan je u VI vijeku, kada je car Justinijan I sagradio prve gradske zidine i nazvao ga po Svetom Jovanu (ili Ivanu – na grčkom: Ioannis), zaštitniku grada. Jedno vrijeme grad je pripao Bugarskoj, u XI vijeku osvajali su ga Normani, a kasnije je postao dio Vizantijskog carstva. Pod Turcima biva proglašen centrom regiona.

“Janjina, Janjina, kupus i slanina…”, riječi su razbrajalice, ili pjesmice… Ako ne postoji pjesma o ovom interesantnom i pomalo romantičnom gradiću, trebalo bi je izmisliti. I sam pogled na ogromno jezero koje se u kotlini, niotkuda stvorilo ispred vas, biće dovoljan… A kada uđete u Janjinu bićete prijatno iznenađeni. Sagrađena kaskadno iznad obala jezera, sa grčkom sadašnjošću i turskim duhom prošlosti koji se osjeća na ulicama – ulaskom u grad kao da ste ušli u historiju.

U centru grada, na obali jezera nalaze se velike, najbolje očuvane gradske zidine u Grčkoj – tvrđava Kastro, prvobitno sagrađene u doba Vizantije (površine oko 6 km2). Kroz ulice unutar zidina ne lutaju samo radoznali turisti – naime, zidine su veoma velike te je u njima smješten čitav stari grad u kojem ljudi i danas žive.

Uz samo jezero, na dva suprotna kraja zidina nalaze se uzvišenja sa Džamijom Aslan-paše i starim dijelom grada – Kastropoliteia. Tu je i staro zdanje Soufari Serai, u čijem se prizemnom dijelu nalazi muzej, a na spratu – rustični hotelčić. Ispred muzeja, blizu nekadašnje turske kuhinje i tornja Voimoundos, radi dekoracije su naslagana topovska đulad. U daljini, nazire se zdanje nekadašnje Osmanlijske biblioteke sa malim kupolama tankog, crnog kamenog crijepa, tipičnog za ovaj grad. Nedaleko od biblioteke naići ćete na male antikvarnice, u kojima možete pronaći predmete iz prošlih vijekova, a unutar zidina i Vizantijski muzej.

Na samoj obali jezera postoji veoma idilično, iako kratko polukružno šetalište sa drvoredom gustih, stoljetnih stabala koje su vjerovatno posadili još Turci, čije se ogromne teške grane povijaju i prave mrak od hladovine. Još uvijek na obali, u blizini drvoreda, između starih kuća na drvenim postamentima nalaze se moderni kafići i poslastičarnice sa ukusnim kolačima i sladoledom.

Jezero Pamvotida (Παμβώτιδα) veliko je prirodno jezero površine oko 23 km2, dubine do 13 m, i dužine oko 33 km, koje važi za veoma značajan dio ekosistema čitave oblasti. Tokom ljetnog perioda, na njemu su u par navrata održavana takmičenja u veslanju. Interesantno da je tokom zimskih mjeseci, jezero ponekad zaleđeno.

Uz obalu jezera, privezani uz dok, na svoje putnike čekaju brodići koji podsjećaju na mini kopije nekadašnjih parobroda na rijeci Misisipi. Neki od njih prave kružne ture po jezeru, ali ih većina na svakih pola sata plovi ka jedinom ostrvu Nisi („nisi”na grčkom jeziku i znači „ostrvo”).

Ostrvce Nisi (Νισση) koje mještani zovu i Nisaki (što je Nisi – u deminutivu), sa šumovitim brdom u borovini i platanima, u obalnom dijelu obavijeno je gustom trskom koja raste u vodi. Između redova trske koja pravi prirodnu luku i spriječava prodiranje riječnih talasa, naziru se šareno ofarbane ribarske barke i kuće sa cvijetnim okućnicama, oko kojih se šepure patke i guske.

Osim restorančića i kafea namjenjenih uglavnom turistima, u kojima možete probati lokalne specijalitete od žabljih bataka i puževa, na ostrvu možete posjetiti i prodavnice lokalnih specijaliteta, poslastičarnice i kujundžijske radnje. Na Nisiju postoji nekoliko crkvi, zajednica 7 manastira i Muzej ikona. Najpoznatija kuća na ostrvu je Muzej Ali-paše, koja se nalazi na mjestu gde je paša ubijen.

Na samom ostrvu zabranjen je saobraćaj, a sami mještani osim od ribarenja žive i od turizma. Da nije turista, ostrvljani bi se vjerovatno već odavno preselili na kopno – mnogi od njih ovdje dolaze samo preko dana – kako bi otvorili svoje radnje. Na svakih pola sata, sa mola iz starog dijela Janjine (Molos) polaze brodići put ostrva Nisi. Plovidba jezerom do ostrva traje oko 25 minuta, a cijena povratne karte iznosi oko 4 evra.

Na samo sat vremena vožnje od grada ka sjeveru, u planinama Pindos nalazi se oblast Zagori čuvena u čitavoj Grčkoj, u čijem se središtu na oko 2400 m nadmorske visine nalazi Nacionalni park Vikos Aoos (Εθν. Δρυμοσ Βικου Αωου), veoma popularan među sjevernim Grcima.

KAKO STIĆI: Janjina se nalazi 370 km zapadno od Soluna i 88 km istočno od Igumenice i Jonskog mora. Iz Soluna do Janjine svakodnevno saobraća međugradski autobus prijevoznika KTEL. Sjeverno od centra Janjine postoji lokalni aerodrom do kojeg lete avioni iz Atine.

SMJEŠTAJ: U samom centru, u Janjini postoji nekoliko manjih hotela i hotela srednje veličine. Noćenje u na primjer, prosječnom hotelu “Turist” sa 3* u trokrevetnoj sobi, sa kupatilom, TV i klima uređajem, u toku ljetne sezone košta oko 20 Evra, po osobi. www.ioannina.gr / www.about-ioannina.gr

HRANA i PIĆE: Janjina je poznata po odličnom feta siru i čuvenoj planinskoj vodi – Zagori. Na obalama jezera gaji se vinova loza i proizvodi vino Zitsa i Brusque. U pekarama Janjine probajte đevrek sa susamom i crnim maslinama – koulouri.

SHOPPING: U centru starog dijela grada nalazi se uličica sa radionicama starih zanata, ujedno i prodavnicama suvenira. Kujundžije i vješti majstori obrade srebra i zlata, privlače turiste da uđu i razgledaju njihove lijepe radnje. Unutar zidina tvrđave nalazi se nekoliko antikvarnica. Specifičan suvenir Janjine je srebrni nar ukrašen crvenom bućkicom koji vjerovatno potiče iz turskog perioda.

Tekst i fotografije: Ivana Dukčević, Furaj.ba