Da li ste znali da je Frigija, moćno kraljevstvo Anadolije iz željeznog doba, poslužila kao inspiracija za Frige, maskote Olimpijskih i Paraolimpijskih igara u Parizu 2024. godine? Maskote su dizajnirane kao šeširi na osnovu tradicionalnih stožastih kapa koje su nekada nosili Frigijci. Frigijske kape su tokom Francuske revolucije postale trajni simbol borbe za slobodu. Ove kape su bile i osnovni element garderobe nekada planetarno popularnih likova Štrumfova.
Obje maskote imaju velike trepavice oblikovane od prepoznatljivih francuskih zastava. Olimpijska maskota nosi par slično ukrašenih crvenih, bijelih i plavih tenisica dok paraolimpijska maskota ima protezu za trčanje na jednoj, a crvenu tenisicu na drugoj nozi, što je prvi put da maskota ima vidljiv invaliditet.
Gordion, prijestolnica Frigije
Vjeruje se da su Frigijci migrirali s Balkana u zapadno-centralnu Anadoliju, današnje turske provincije: Ankaru, Afyonkarahisar, Eskişehir i Kütahya. Uzdižući se s kolapsom Hetitskog carstva u 12. vijeku prije nove ere, ova drevna civilizacija izgradila je svoju prijestolnicu na mjestu Gordion, koje je 2023. godine postalo 20. mjesto u Turskoj na UNESCO listi svjetske baštine. Najpoznatiji kao politička i kulturna prijestolnica Frigije, Gordion je direktno povezan s konceptom Gordijevog čvora, koji se često koristi za opisivanje složenog ili nerješivog problema o kojem govore mnogi antički historičari. Legenda kaže da se vjerovalo da će čvor razriješiti samo budući osvajač Azije, što je Aleksandar Veliki uspio kada je mačem rasjekao čvor i na taj način “nadmudrio” zagonetku. Grad je također nekada bio pod vladavinom kralja Mide, prokletog „magarećim ušima“ i „zlatnim dodirom“ u mitologiji.
Frigijska kapa, koja je inspirisala olimpijsku maskotu, prvi put se pojavila u rezbarenom prikazu konjanika u Gordionu. Pored toga, kralj Midasa je često prikazan s frigijskom kapom koju je prema legendi nosio da pokrije magareće uši.
Simbol slobode
Frigijska kapa, ili “kapa slobode”, ima historiju koja seže hiljadama godina unazad. Nosili su je još stari Grci, Rimljani i Francuzi. Tokom i nakon Francuske revolucije, frigijska kapa se pojavila na slikama i statuama. Kao poznati simbol Francuza kroz historiju bila je očigledan izbor za maskotu ovogodišnjih Olimpijskih igara.
Stopama Frigijaca, muza iza olimpijske maskote Friga
Historijska domovina Frigijaca u Anadoliji danas se zove Frigijska dolina. Ova dolina je nepregledan pejzaž, jedinstven na svjetskom nivou, s vrhunskim primjerima frigijskih kamenih spomenika. Područje je od univerzalnog značaja jer čuva tragove religijskih rituala i društvenog života Frigijaca. Shodno tome, planinska regija Frigija, koja uključuje Kütahyu, Afyonkarahisar, Ankaru i Eskişehir, nalazi se na UNESCO tentativnoj listi svjetske baštine od 2015. godine.
Moguće je istražiti ovaj jedinstveni krajolik kroz pješačke i biciklističke rute. Frigijski put je ujedno i treća najduža pješačka staza u Turskoj, koja se proteže više od 500 kilometara Tri oblasti za početak Frigijskog puta su Gordion u Ankari, Seydiler u Afyonkarahisaru i Yenice Farm u Kütahyi. Na ovim stazama trebate posjetiti Gordionove očaravajuće strukture iz frigijskog perioda, kao što je Grobnica kralja Mide. To je treća po veličini grobna humka, a grobna komora u njoj je najstarija stojeća drvena zgrada u svijetu. U Ankari treba posjetiti i Muzej anadolijskih civilizacija, gdje su izloženi artefakti iz cijele Anadolije, posebno sa značajnih lokacija kao što su Gordion, Hattusha i Çatalhöyük. Ne može se u potpunosti cijeniti Gordion i druga frigijska nalazišta bez posjete muzeju i učenja o ovoj kulturi.
Ostale znamenitosti Frigijskog puta su selo Ayazini, poznato po svojim kamenim kućama, grobnicama i crkvi, dvorac Avdalas isklesan u stijenama i jezero Emre u Afyonkarahisaru, te drevni grad Aizonai u Kütahyi. Frigijska ruta spaja se u Yazılıkaya, značajno frigijsko naselje u Eskišehiru. Pored Yazılıkaya, izvanredne lokacije ovog područja uključuju veličanstvene frigijske kamene fasade u Eskišehiru, Hram lava, s izvanrednim reljefima lavova, i Gerdekkaya, monumentalnu grobnicu isklesanu u stijenama.
