Bosna i Hercegovina jedna je od rijetkih država u svijetu gdje se istovremeno u više njenih gradova, mjesta, pa čak i sela mogu čuti ezan, poziv na molitvu s munare, i crkvena zvona. Država je to u kojoj žive pripadnici svih velikih monoteističkih religija.
Džamije, crkve i sinagoge širom države postale su arhitektonska blaga, a mnoge od njih zaštićene su kao nacionalni spomenici BiH.
Predstavljamo vam najznačajnije:
Gazi Husrev-begova džamija u Sarajevu
Zadužbina Gazi Husrev-bega, upravitelja Bosne u doba Osmanskog carstva, bila je raznovrsna, uključujući jednu od najljepših džamija u našoj zemlji koju je dao sagraditi za vrijeme svog života. Uz veleljepnu Begovu džamiju nalaze se dva mauzoleja, a u dvorištu šadrvan, mramorna fontana s osam drvenih stubova spojenih lukovima, abdesthana, muvekithana, sahat-kula i info-pult. Pored Begove u Sarajevu su još važne Careva, Alipašina džamija, Magribija itd.
Sarajevska Katedrala
Katedrala Srca Isusova prvostolna crkva Vrhbosanske nadbiskupije nalazi se u centru Sarajeva, na glavnoj i najprometnijoj šetnici. Sagrađena je u neogotičkom stilu 1889. godine na mjestu nekadašnjeg janjičarskog logora gdje je austro-ugarska uprava namjeravala sagraditi gradsku tržnicu. Projektovao ju je Josip Vancaš. Crkva Presvetog Srca Isusova postoji i u Brčkom, projektovao je Karl Paržik, i kao i sarajevska proglašena je nacionalnim spomenikom BiH.
Aškenaška sinagoga u Sarajevu
Aškenaška sinagoga u Sarajevu je treća po veličini u Evropi. Nalazi se nedaleko od Latinske ćuprije i Drvenije, na lijevoj obali Miljacke. Izgrađena je po projektu Karla Paržika. Danas ova sinagoga predstavlja jedinu aktivnu sinagogu u Bosni i Hercegovini i prvi jevrejski vjerski objekat izveden u pseudomaurskom, odnosno mujedar stilu.
Saborni hram Svetog Preobraženja u Trebinju
Hram Svetog Preobraženja Gospodnjeg smješten u parku Jovana Dučića u Trebinju predstavlja monumentalnu građevinu, arhitektonsku mješavinu više stilova gdje dominira romanski, odnosno gotski nad vitzantijskim. Njegova gradnja započeta je 1888. i trajala je do 1908. godine. Hram je kroz svoje postojanje doživio velike časti. U eparhijskom domu postoje biblioteka, čitaonica, ikonopisačka radionica i narodna kuhinja, a pri hramu djeluju i dva hora.
Ferhadija džamija u Banjoj Luci – zaštićena UNESCO-m
Ferhat-pašina džamija u Banjoj Luci, u narodu čuvenija kao Ferhadija, izgrađena je 1579. godine u klasičnom otomanskom stilu. Njen arhitekta je nepoznat, no u pisanim tragovima se spominje da je bio učenik otomanskog arhitekte Mimara Sinana. Džamija se nalazi u dijelu Banje Luke poznatom kao Donji Šeher. U periodu njenog prvobitnog nastanka, izgradnju je finansirao bosanski sandžak-beg Ferhat-paša Sokolović, član poznate porodice iz sela Sokolovića kod Rudog. Ferhadija je uvrštena u kulturnu baštinu BiH 1950, a kasnije i na listu spomenika Svjetske baštine UNESCO-a.
Svetište Kraljice Mira – Međugorje
Ukazanja Djevice Marije, koja se, kako se vjeruje, kao fenomen počela javljati 1981. godine, učinila su hercegovačku župu Međugorje, udaljenu 25 km jugozapadno od Mostara, jednim od najpoznatijih rimokatoličkih hodočasničkih odredišta na svijetu. Svetište Kraljice Mira – Međugorje posjeti godišnje više od milion ljudi iz cijelog svijeta.
Saborni hram Hrista Spasitelja u Banjoj Luci
Izgradnja Saborne crkve “Svete Trojice” u centru grada je bio prvi veći graditeljski poduhvat u Banjoj Luci nakon Prvog svjetskog rata. Građena je na praznom prostoru ispred tadašnje kafane “Balkan” od 1925. godine. Projektovao ju je Dušan Živanović, arhitekta iz Beograda. Crkva je izrađena u vizantijskom stilu, koji se kod nas javlja u arhitektonskoj praksi krajem XIX i početkom XX vijeka.
Aladža džamija – simbol povratka
U prirodnom okruženju Foče, grada na obalama Drine, moćima ljudske ruke i plemenite duše Hasana Nazira, saradnika glavnog osmanlijskog arhitekte Mimara Sinana, prije 470 godina nastala je džamija Aladža. Fragmenti srušene džamije su godinama čuvani, da bi bila obnovljena što autentičnije. Uz džamiju ponovo ponosno stoji munara visoka 36 metara, a na vrhu je alem s tri jabuke. Unutar kompleksa izgrađen je i muzejski objekt, imamski stan, šadrvan i turbe, a u sklopu vanjskog uređenja izvršena je i restauracija i sanacija postojećih mezara koji se nalaze unutar kompleksa.
Franjevački samostan u Kraljevoj Sutjesci
Kraljeva Sutjeska zajedno s tvrđavom Bobovac predstavljala je sjedište bosanskih kraljeva Tomaša i Tvrtka, a ovdje je živjela i omiljena bosanska kraljica Katarina, koju bosanski katolici slave kao blaženu. Otuda i njen kip u crkvi franjevačkog samostana svetog Ivana Krstitelja kao i ispred njega.
Samostan, koji je prvi put podignut najvjerovatnije u 14. vijeku, najveća je dragocjenost ovog pitoresknog naselja u kojem važi za duhovno i kulturno središte. Posebno blago koje čuvaju u svom samostanu smješteno je u tamošnjem muzeju.
Inače, franjevci na tlu BiH žive već sedam vijekova, a franjevačke samostane i crkve danas imamo u Sarajevu, Livnu, Kreševu, Fojnici itd.
Širom Bosne i Hercegovine još mnogo je džamija, crkvi, manastira, samostana, tekija i drugih vjerskih objekata koje imaju, ne samo vjersku, već i kulturnu, historijsku i arhitektonsku vrijednost.
