Najstariji astronomski sat, (koji još uvijek radi), pozanat kao Praški Orloj, nalazi na katedrali Lund u Starom mestu na Starogradskom trgu, jednom od najljepših trgova Praga.
“Kada su izgradili svoj grad,
oni su ga postavili na čvrste (fiksne) znake zodijaka,
i četiri tačke kompasa.”
Tommaso Campanella, 1613.
Najstarije dijelove ovog satnog mehanizma, konstruisao je još 1410. godine kraljevski urar Mikulas iz Kadana zajedno s Jan Šindelom, profesorom matematike i astronomije s Univerziteta Charles. Kalendar je dodat 1490. godine kada je ukrašena i fasada sa gotskim sklupturama. U XVIII vijeku sat je dobio pokretne figure a u XIX figure apostola i konačan izgled.
Donji dio sata pokazuje kretanje Sunca i Mjeseca, kao i dane, godine, mjesece, zodijački krug i položaj planeta oko Zemlje. U krugu oko centra se nalaze 12 malih mjeseca koji pokazuju znakove Zodijaka i periode za agrikulturu.
Na gornjoj strani sata sa svake strane su po dvije skulpture koje predstavljaju 4 slabe tačke čovjeka: Sujeta, Škrtost, Smrt i Pohlepa.
Na svaki puni sat Smrt zazvoni na jedno zvono i preokrene pješčani sat i tada na gornjem dijelu iz plavih prozora izlaze figure12 Apostola koji se kreću u krug čiji kraj najave zvona sa vrha katedrale.
Osnova sata je crni uokvireni krug sa obojenom pozadinom. Pozadinu brojčanika predstavlja Zemlja i pogled na nebo. Plavi krug u sredini površine predstavlja Zemlju a gornja jasna plava površina pozadine je nebo iznad horizonta.
Crna i crvena površina predstavljaju dio neba koji je ispod horizonta. Tokom dana se Sunce nalazi iznad plave površine a po noći se pomjera na crnu površinu.
U lijevom dijelu je napisano aurora a ortus (Istok) – izlazak Sunca
Na desnom dijelu je napisano occasus (Zapad) a crepusculum –sumrak
Brojčanik koji pokazuje koliko je sati tokom dana čine zlatni rimski brojevi na rubu plavog kruga
Pokazivatelj vremena je zlatna kazaljka – simbol Sunca
Unutar crnog kruga se nalazi krug sa zodijakom koji se samostalno okreće. Sunce se okreće oko kruga zodijaka i spojeno je za kazaljku sa zlatnom rukom, te zajedno pokazuju vrijeme na tri načina:
-pozicija zlatne ruke iznad rimskih brojeva pokazuje praško vrijeme (srednje- evropsko vrijeme)
-pozicija Sunca iznad iskrivljenih zlatnih linija pokazuje planetarno vrijeme
-pozicija zlatne ruke iznad arapskih brojeva pokazuje staro češko vrijme.
Na kalendaru su pokazane alegorije mjeseca. Sličice mjeseca su okarakterisane tematikom sa sela. U gornjem dijelu kalendara se nalazi pozlaćena strijela. Kako se kalendar okreće , strijela pokazuje uvijek tekući dan, datum, crkveni praznik, mjesec i horopski znak
Preko puta katedrale sa satom nalazi se crkva Djevice Marije koja je poslužila kao inspiracija Voltu Dizniju za izgled dvoraca u njegovim bajkama gde su boravile njegove princeze.
Iman Azganović, Furaj.ba
