Gazi Husreb-Begova biblioteka

Gazi Husrev-beg važi za najznačajnijeg namjesnika osmanske Bosne, rođen u Serezu u Grčkoj. Otac mu je bio Bošnjak iz Trebinja, dok mu je majka bila Seldžuka kćerka sultana Bajazida II.

Upravo je on u Sarajevu sagradio najveće i najvažnije sakralne objekte, među koje spada obnova Careve džamije, potom je izgradio čuvenu Gazi Husrev-begovu džamiju, biblioteku, medresu, sahat-kulu, bolnicu, bezistan i mnoge druge poznate zgrade. Sarajevo je transformisao iz kasabe u bogat grad s razvijenom trgovinom i zanatstvom.

Njegovo tijelo je preneseno u Sarajevo i sahranjeno u haremu njegove džamije, a iznad vrata na turbetu piše: “Neka svaki dan milost Božija i blagoslov na njeg pada”.

Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu prva je biblioteka za koju se pouzdano zna kada je osnovana (1537.). Pri navali Eugena Savojskog 1697. godine na Sarajevo, poharan je Gazi Husrevbegov vakuf, pa je tom prilikom odnesen i veći broj knjiga iz Biblioteke, i pored toga, do danas je sačuvano nekoliko knjiga na kojima ima zapis i pečat da ih je uvakufio sam Gazi Husrevbeg.

Sve do 1863, koliko se do danas zna, Biblioteka je ostala u sklopu Kuršumlije medrese. Te je godine, na poticaj Topal Osman-paše, guvernera Bosne, uprava Gazi Husrev-begova vakufa dogradila jednu veću prostoriju uz Begovu džamiju ispod munare. Tu je Biblioteka preseljena iz Medrese i ostala do godine 1935, kada je smještena u prizemne prostorije zgrade sarajevskog muftijstva pred Carevom džamijom. To je urađeno jer su dotadašnje prostorije postale tijesne s obzirom da se knjižni fond Biblioteke iz dana u dan množio, a i broj posjetilaca je bivao sve veći.

S obzirom na porijeklo rukopisa ove Biblioteke, odnosno gdje su sve oni nastali – pisani i prepisivani, možemo utvrditi da ih ima iz raznih krajeva islamskog svijeta, a osobito iz pojedinih velikih i značajnih centara kao iz Meke, Medine, Kaira, Bagdada, a naročito Istanbula. Najstariji rukopis u Gazi Husrev-begovoj biblioteci je djelo Ihjau ulumud-din, od Ebu Hamid Muhameda el-Gazalije, umro 1111. godine, teološko-mističko djelo, prepisano 1131. godine.

Dešavanja devedesetih godina izmjestili su biblioteku pored ženskog odjeljenja Gazi Husrev-begove medrese na Drveniji u ulici Hamdije Kreševljakovića 58, gdje je i ostala do 2013. godine.

Danas je biblioteka u novom ruhu, na adresi Gazi Husrev-begova br. 46 a korisnicima je na raspolaganju fond od 90.000 jedinica: štampane knjige, periodike, historijski dokumenti, a oni najznačajniji i najvredniji dostupni su u mikro i digitalnoj formi. Biblioteka ima bogat fond rukopisa na orijentalnim jezicima. Osnovni fond je 10.000 kodeksa na arapskom, turskom i perzijskom.

Nova zgrada ima kapacitet za smještaj više od 400.000 knjiga, a biblioteka će dobiti i savremenu opremu za restauraciju rukopisa i najsavremeniju opremu za čitanje starih rukopisa. Najstariji rukopis je djelo Muhameda al-Gazalija iz 1105. godine.

Rukopisi potječu iz raznih krajeva islamskog svijeta, ali i BiH. U biblioteci će na raspolaganju biti dvije velike čitaonice i kongresna dvorana.