???????????????? ???????????????????????? – ???????????????????????????? projekat, koji finansira Evropska unija u Bosni i Hercegovini, a provode Razvojna agencija grada Prijedora – PREDA i Nacionalni park Kozara, želi kroz savremen prikaz sadržaja obuhvatiti bogatstvo prirodnog i kulturno-historijskog nasljeđa na kojem počivaju ovaj jedinstveni nacionalni park i Memorijalni muzej na Mrakovici.
Bitka na Kozari je bitka iz Drugog svjetskog rata koja se vodila u junu i julu 1942. godine na području oko bosanskohercegovačke planine Kozara između jugoslavenskih partizana s jedne i snaga Sila osovina sa druge strane.
Sredinom aprila 1942. godine, njemačke okupacione snage su, zajedno uz pomoć ustaško-domobranskih trupa u ukupnom broju od 40.000 vojnika, pokrenule ofanzivu čiji je cilj bio uništiti partizanske snage od 4.000 boraca na planini Kozari, koje su ugrožavale komunikacije Zagreb-Beograd, ali i prema Prijedoru i Banjoj Luci. Cilj njemačke ofanzive bilo je i civilno stanovništvo.
Oko Kozare je bio formiran neprijateljski obruč unutar kojeg se našlo 80.000 civila i 500 ranjenika. Četvrtog jula, u jurišu se probilo oko 10.000 ljudi. Ofanziva je završila sredinom jula 1942. godine. U toku Bitke na Kozari, a prema sadašnjim podacima, 25.000 civilnog, uglavnom srpskog stanovništva, stradalo je tokom vojnih operacija ili u koncentracionom logoru Jasenovac.
Uprkos ovoj ofanzivi, Kozara je nastavila biti jedno od žarišta ustanka. U isto vrijeme, glavnina partizanskih snaga izvela je poznati pohod iz istočne Bosne u Bosansku Krajinu.
O ovoj bitki poznati jugoslovenski reditelj Veljko Bulajić snimio je svoj prvi partizanski film i prvi “čisti” izdanak podžanra spektakularne partizanske epopeje u jugoslavenskoj kinematografiji.
Bulajić je primijenio svoju dobro znanu formulu naroda kao kolektivnog lika predstavljenog nizom izražajnih individualnih karaktera, a poseban sastojak filma je niz emocionalno intenzivnih situacija koje će autori budućih partizanskih spektakala slijediti i postaviti kao normu (pod)žanra.
“Kozara” je nagrađena Zlatnom medaljom na festivalu u Moskvi (1963) i nagradom kritike u New Delhiju, te je imala vrlo solidan međunarodni odjek; na Pulskom festivalu nagrađena je Velikom zlatnom arenom za najbolji film te novčanim nagradama za režiju i scenarij, a dobitnik je i nagrade publike Jelen sedmičnika VUS.
Ukoliko se odlučite posjetiti Memorijalni muzej na Mrakovici možete pogledati i stalnu muzejsku postavku o Narodnooslobodilačkoj borbi. Među eksponatima je razno njemačko naoružanje, mitraljezi, šljemovi, fotografije i zapisi o dešavanjima u ratu.
Tu je svakako i Spomenik revoluciji, najpoznatiji je i najljepši među spomenicima Narodno-oslobodilačkoj borbi u bivšoj Jugoslaviji, kojeg je sagradio vajar Dušan Džamonja.
