Flamenko

  Coral de la Morreria, Madrid

Vremenom, flamenko je sve ove specifičnosti spojio u jednu jedinstvenu muzičku i igračku cjelinu, mnogi se slažu – gotovo filozofiju, koja je našla poklonike ne samo u Španiji već širom svijeta.
Šta je to u tom plesu, muzici i ritmu, što oduševi gotovo svakog koji mu je nekad prisustvovao?
U sjeveroistočnom dijelu Granade, na brdu Sacromonte (“Sveto brdo”) prije mnogo godina smjestila se kolonija Roma. U njihovim bijelim kućama – pećinama udubljenim u brdu, danas se nalaze neki od najautentičnijih flamenko barova Španije, individualne škole flamenka, a noćni život koji ne počinje prije 21 h, ne prestaje sve do ranih jutarnjih sati. Osim Granade, i obližnja, raskošna Sevilja – četvrti po veličini grad Španije, smatra se jednom od dva mjesta izvornog flamenka.
Od ukupno oko 700 000 španskih Roma (na španskom: “Gitanos”, čita se: “Hitanos”), polovina njih već vjekovima živi u najsunčanijoj južnoj pokrajini Andaluziji. Zvijezda u Španiji i sigurno jedan od najpoznatijih na svijetu, čuveni je svjetski poznat flamenko igrač Joaquin Cortés (čita se: Hoakim Kortez), porijeklom Rom, za kojim su do prije koju godinu sjetno uzdisale američke ikone Madonna i Jennifer Lopez, glumica Emma Thompson i manekenka Elle Macpherson… divili mu se režiser Bernardo Bertolucci i modni kreator Giorgio Armani…

Restorani-barovi u kojima se igra i pjeva uz flamenko, zovu se tablaos-i. Mnogi od njih visoko su komercijalizovani i dobro naplaćuju jednočasovni ili dvočasovni program. Turiste u šetnji ulicama Sevilje (i rjeđe – Granade), lokalci će najčešće obasipati flajerima tablaosa uz komentar da su u pitanju oni vrhunski. Cijene se kreću od minimum 20 Eura po osobi i uključuju poseban program i piće, a oni barem duplo skuplji – i večeru. Možete izabrati neki od njih, ili ih jednostavno preskočiti! Naime, u Sevilji i Granadi na primjer, uvijek možete pronaći i ne tako poznate ali odlične i veoma talentovane flamenko umjetnike (možda buduće zvijezde) koji nastupaju u manje poznatim tablaosima i koji će vam sa isto toliko žara, dočarati atmosferu flamenka.

Haljine za profesionalne flamenko igračice, Sevilja

Iako se od jednog do drugog dijela zemlje razlikuju, većinu suvenira Španije čine razni motivi koride, pločice (“azulejos”) i neizbježni – flamenko. Ako vi ili neko vama drag voli da kuha, kecelje za kuharice možete kupiti u dezenu tufnaste crveno-crne, ili crveno-žute haljine flamenko igračice, sve sa karnerima! Tu su i ručno oslikane flamenko lepeze (mogu koštati i do 70 Eura), kastanjete, statuete Karmen, češalj za punđu, prave haljine i flamenko cipele (za stepovanje)… Od prije par godina, po cjeni od oko 5 Eura predstavnice ljepšeg pola mogu naručiti i da im se ime i prezime odštampa na praznom djelu već kupljenog plakata za flamenko šou. Kada ga jednom okačite na zid sobe, više niko neće moći da kaže da niste bili zvijezda flamenka!

Gdje u Španiji pogledati flamenko?

Najbolji i najčuveniji flamenko u Španiji možete čuti i vidjeti u Granadi, Sevilji, kao i u jednom od dva čuvena tablaosa u Madridu: Corral de Moreria i Casa Patas.

1) Sevilja: La Carboneria                               

Tablao Flamenco La Carboneria, C / Levies 18,  Barrio de Santa Cruz / Otvoren: 20.00 – 04.00h. Flamenko šou: u toku ljetne sezone, svake večeri od 23.00 h.

U kraju grada Barrio de Santa Cruz, nalazi se najveći broj tablaosa. La Carboneria važi za lokalni bar u ušuškanoj ulici starog dijela Sevilje. Svake večeri od 23 h, u tablaosu se smjenjuje druga “trojka” flamenko izvođača, nepoznatih ali često odličnih, posle čijeg ćete potpuno besplatnog programa u trajanju od pola sata, kao i većina stranih i očigledno dobro obavještenih posjetilaca, vjerovatno biti puni utisaka.
(…Jedne večeri, u tablaosu je nastupio trio u sastavu: pozamašna igračica u ranim tridesetim, čovjek sa gitarom i mladić koji je “održavao” ritam pljeskanjem ruku koje su odzvanjale dvojako: kao puckanje i kao kastanjete, i pjevao uz muziku (pokušali smo da reprodukujemo zvuk, ali avaj – nikako nam nije uspijevalo). Ako vas kojim slučajem ne oduševi način na koji tapšanjem pjevača i stepovanjem flamenko cipela, igračica kao u transu prati ritam muzike, te ako i vi ne budete doprinijeli frenetičnom aplauzu publike oko vas posle nastupa, možda ćete doživjeti “otrežnjenje” kada mladić sa fantastičnim glasom i ritmom u rukama, ustane, pokloni se, vrati iza bara i nastavi da poslužuje piće!  )
Svake večeri, negdje oko 22.30 h u baru La Carboneria počinje spontano okupljanje velikog broja očigledno upućenih stranaca i lokalaca, kao i zauzimanje najboljih mjesta za posmatranje. O baru kome reklama sa flajerima ne treba, pozitivne kritike prije par godina je napisao čak i američki Washington Post. Za razliku od mnogih, flamenko šou se ovdje ne naplaćuje – samo sjedite za duge, drvene klupe, naručite za barom piće – na primjer, svjetlo zeleni koktel Cubanito koji naručuju mnogi (osvježavajući, zeleni sok limete granizado de limeta iz automata, sa likerom Havana 5) i prepustite se ritmu i zvuku ispred vas… I ništa više.

      Flamenko bar za svaku preporuku: “La Carboneria”, Sevilja

2) Madrid: Corral de la Moreria (najpoznatiji flamenko bar Španije)

Calle Moreria 17 (preseca ulicu Calle de Bailen), tel: (+34) 91 365 84 46 / (+34) 91 365 11 37, http://www.corraldelamoreria.com .Svakodnevno od 20.00 h, flamenko program počinje od 22 h (rezervacije su obavezne). Cijena večernjeg programa sa flamenkom košta od 30 Eura pa na više.

Desetak minuta pješice zapadno od centra, pred kraj krivudave ulice Calle de la Moreria, nalazi se najčuveniji flamenko bar ne samo u Madridu, već i na svijetu – Corral de la Moreria (“Mavarsko dvorište”). U ovom baru osnovanom 1956, uz prethodnu rezervaciju, svake večeri od 22 h možete gledati i slušati flamenko u izvođenju trenutno najpoznatijih umjetnika Španije.
Ako ste u prolazu te nemate rezervaciju (dovoljno je rezervisati par dana unaprijed), najbolje je doći oko 22.30 h i zamoliti nekog od izuzetno ljubaznih portira da vas barem na par minuta puste da posmatrate i slušate ove jedinstvene izvođače – doživljaj je zaista poseban.

U prospektima “Corral de la Morerie” koje možete uzeti na ulazu u tablaos, osim podataka o pojedinačnim izvođačima, “Cuadro flamenco” trupama (8 učesnika od kojih su: 2 pjevača, 2 svirača gitare i 4 flamenko igračica), radnom vremenu i načinu rezervacije, možete vidjeti i fotografije mnogih poznatih ljudi planete koji su tokom svog boravka u Madridu, odvojili vrijeme za ovaj jedinstveni lokal: Richard Gere, Nick Nolte, Michael Douglas, Demi Moore, Marlon Brando, Sandra Bullock, Hugh Grant, Rollingstones-i, Mohammed Ali, Rock Hudson, Marlene Dietrich, Lauren Bacall, Omar Shariff, Burt Lancaster… da spomenem samo neke.
U okviru tablaosa nalazi se restoran u kome u svečanoj tišini koja vlada dok majstori muzike i plesa prikazuju svoje umijeće, možete i večerati – ukoliko vam ne smeta cijena od na primer 30 Eura po osobi za najjeftinije jelo, tradicionalnu paelju. U suprotnom, možete samo naručiti piće. Možda nije loše napomenuti da je ovaj lokal prije par godina svrstan u knjigu “1000 mjesta na svijetu koje morate vidjeti prije nego što umrete”.

   Najpoznatiji flamenko bar Španije – Coral de la Morerria, Madrid

3) Granada: Cueva restaurante “Venta El Gallo”

Cueva restaurante Venta El Gallo, Barranco los Negros 5, Sacromonte, www.ventaelgallo.com / ventaelgallo@hotmail.com. Rezervacije i inrofmacije: gospođa Latifa Akkari, tel: +34 696 68 15 31. Večernji program košta od 40 Eura po osobi.

Jedan od najpoznatijih pećina-restorana na brdu Sakromonte je pećina-restoran “Venta El Gallo”. Unutar lokala, vidjet ćete blještavo bijelo okrečene lukove i prolaze, sa kojih vise bakarni kotlići, kutlače i drugi kuhinjski pribor. U posljednjoj, najvećoj sali-hodniku pod lukovima sa “španskim zidom”, nalaze se dugački stolovi za auditorijum, dok je na kraju pećine podijum sa stolicama za izvođače flamenka.

4) Madrid: Tabern – restaurant  Casa Patas:
Calle Canizares 10, tel: (+34) 91 369 04 96 i 91 369 33 94 / www.casapatas.com Restoran je otvoren: 12.00 – 17.00 h i 20.00 – 3.00 h. Flamenko: radnim danom od 22.30 h, a petkom i subotom od 21.00 h i od 24.00 h. / Od 31 Eura po osobi za flamenko šou.

Osim “Corral de Morreire”, nešto istočnije u centralnom, boemskom kraju poznatom po noćnom životu – Lavapies, u Madridu postoji još jedan poznati tablaos – Casa Patas, u okviru kojeg se od 2000. godine, nalazi i Konzervatorijum za flamenko (Conservatorio Flamenco). Za razliku od flamenko bara Corral de Morreria, u tablaosu Casa Patas vratari su veoma rigorozni – ako nemate rezervaciju i niste platili cjenu od minimum 31 Eura po osobi (sa konzumacijom), neće vas pustiti ni da provirite.

Fotografije i tekst: Ivana Dukčević, Furaj.ba