Gradačac – Grad Zmaja od Bosne

Ovdje ima svega, od građevina koje nose najveća obilježja kulturno-historijskih vrijednosti do voćarskih pejzaža i ljekovitih termalnih voda. Gradačac – Grad Zmaja od Bosne

Foto: Fotobaza

U sjeveroistočnom dijelu BiH, između obronaka planina Majevice i Trebave, nastao je Gradačac, koji se kao župa prvi put spominje 1302., a naselje Gradac 1465. godine.

Porodica Gradaščević

Ova varošica se brzo razvijala nakon što je postala sjedište kapetanije 1710. godine. Polovinom 19. vijeka imala je značajne ugostiteljske, vjerske i školske objekte, te brojne trgovine i zanatske radnje. Zasluge pripadaju gradačačkim kapetanima iz porodice Gradaščević: Osman-kapetanu, Murat-kapetanu i, naročito, Husein-kapetanu, koji je ostao upamćen kao Zmaj od Bosne. General koji se borio za bosansku autonomiju u doba Osmanskog carstva važi za jednu od najpopularnijih historijskih ličnosti zemlje. Kula koja nosi njegovo ime, izgrađena 1821., danas je prepoznatljivi simbol grada kojim dominira. Komisija za nacionalne spomenike u novembru 2014. godine proglasila ju je nacionalnim spomenikom, a predstavnici Vlade FBiH i Općine Gradačac nedavno su u Gradačcu potpisali ugovor o njenoj obnovi i zaštiti. Vrijednost ugovora iznosi milion KM.

Iz ovog perioda također datira džamija Husejnija, koju je podigao Husein-kapetan 1826., također nacionalni spomenik BiH. Okružena malim zidom, krasi je oktagonalna kupola, tri manje iznad verande, 25 metara visoka munara, islamske dekoracije na vratima, zidu kao i enterijeru.

U sjevernom uglu dvorišta džamije nalazi se stara biblioteka, koja je sagrađena 1839./40. godine kao prva javna biblioteka u Gradačcu. Utemeljitelj i vakif biblioteke bio je pjesnik Fadil-paša Šerifović. Njena kulturno-historijska vrijednost do današnjeg dana nije izblijedjela.

Nešto prije Husejnije, tačnije 1824., Husein-kapetan je izgradio sahat-kulu visoku 21,50 metara. Slijeganje terena učinilo je nakrivljenom za nekoliko stepeni, zbog čega je posebno zanimljiva turistima. Nalazi se u staroj gradskoj jezgri.

Banja između jezera

Prilikom obilaska Gradačca, najstariju sačuvanu građevinu – Sviračku džamiju – pronaći ćete u mahali po kojoj je dobila ime – Svirac. Period njene gradnje veže se za 1799. godinu. Specifičnom je čini činjenica da se njena munara nalazi s lijeve strane i da je napravljena od sedre, posebne vrste kamena.

Gradačac je poznat i kao voćarski kraj. U njemu se već nekoliko decenija odražava turističko-privredna manifestacija Sajam šljive na kojoj se predstavljaju izlagači iz zemlje i regiona. S prvim septembrom u tekućoj godini završen je 45. po redu.

U Gradačcu, izgleda, ima svega. Područje je bogato termalnim vodama, što je omogućilo izgradnju banjskog lječilišta Ilidža na brežuljku sjevernog dijela grada još u 19. vijeku. Voda je blago radioaktivna, a njena stalna temperatura iznosi 28.5ºC. Zanimljivo je da se banja nalazi između dva jezera koja nose nazive Hazna i Vidara. Na njihovim uređenim plažama i trim stazama pacijenti i posjetioci mogu se aktivno odmarati i relaksirati u prelijepom ambijentu.