“Kameni svatovi” – jedinstvena nekropola stećaka kod Novog Travnika

Širom Bosne i Hercegovine mogu se naći i vidjeti stećci, ali nekropola kod Novog Tavnika opisana je kao jedna od najljepših  u našoj zemlji.

U narodu poznata kao Kameni svatovi, Nekropola stećaka Maculje, nalazi se na dvadesetak kilometara od Novog Travnika, na lokalitetu Rostovu. Nalazi se na putu Novi Travnik – Gornji Vakuf a do nje je, dobro održavanim putevima, moguće doći i
biciklom. Na listi je nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, ali i na UNESCO listi svjetske baštine.

Putujući ovim krajevima, historičar Muhamed Kreševljaković je posjetio ovu nekropolu nakon čega je opisao kao jednu od najljepših na koju je naišao. Kad bi bilo makar trun istine u pozadini legende koja se o njoj i dan-danas priča, bila bi i najtužnija.

Legenda od koje se ledi dah

Na nekropoli se nalazi 101 stećak i 16 takozvanih stećaka krstača ili križeva. Izrađeni su od krečnjaka i poredani u redove. Historičari je smatraju jednom od najvećih u ovom dijelu Bosne i Hercegovine.

Kao i o drugim nekropolama, i oko ove se postavljaju pitanja porijekla stećaka i kojem pripadaju, kakve poruke nose njihovi zapisi… Više je legendi probalo odgonetnuti ili dati svoju verziju “porijekla” nekropole.

Jedna od najpoznatijih kaže da je ovaj prostor i prije dolaska Rimljana bio naseljen i da se upravo za to doba veže porijeklo njenog nastanka.

Naime, kada su tadašnji svatovi krenuli iz veoma udaljenog mjesta po nevjestu, odlučili su se nakon duga hoda odmoriti na mjestu gdje su današnji stećci. Od studeni s planine koja okružuje to mjesto, svatovi su se skamenili, i tako nastaše ti spomenici – u znak sjećanja na njih. Nakon toga, legenda kaže, nastupile su velike hladnoće i zime što je uzrokovalo iseljavanje stanovništva sa ovog prostora.

Druga je legenda manje poznata, ali također govori o svatovima koji su se u ovo mjesto uputili po nevjestu. Navodno se majka nije slagala sa udajom kćerke, pa kad su se svatovi približili, klela ih je da se više nikada ne pomaknu i da se pretvore u kamen. U tome je i uspjela, a stećci su onda ostali kao svjedoci tih događaja.

Nekropola stećaka “Maculje” je 2016. godine upisana na Listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a.

Kako doći?

Nekropola sa stećcima Maculje nalazi se na nadmorskoj visini od 998 metara, udaljena 21 km od Novog Travnika, na putnom pravcu za Gornji Vakuf.

Na lokalitet se skretanjem s navedenog puta dolazi makadamskom cestom (1,5 km) koji vodi u zaselak Seona, a koja presijeca nekropolu. Seona graniči sa selima Rat, Has i Dahovo. Područje je bogato izvorskom vodom: Rizvića vrilo, Korin do i Ograda.

Najbliži stambeni objekat nalazi se na udaljenosti od približno 50 metara od nekropole.