Ukoliko ste u Istanbulu tokom mjeseca Ramazana, očekujte svečanu atmosferu grada, naročito u sumrak. Džamije su tada prelijepo ukrašene i osvijetljene, šetača ima više nego inače, a stanovnici ovog vječnog grada zajedno sa mnogobrojnim turistima, uživaju u praznicima.
Ramazan je sveti mjesec u islamu, jer je u njemu počela Objava Kur’ana. Određuje se prema lunarnom kalendaru. Širom islamskog svijeta, obilježava se 30-dnevnim postom – od zore do zalaska sunca, uzdržavanjem od svakog jela, pića i pušenja, kao i seksualnih odnosa. Laž, psovka, ogovaranje, kleveta i strastven pogled, također kvare post.
Od jutra do večeri posta trebaju da se pridržavaju svi osim djece, bolesnih, putnika, trudnica i dojilja. Po zalasku sunca, ezanom, pozivom na molitvu koja se čuje sa vrha minareta, post se prekida i vjernici pristupaju iftaru, zajedničkoj večeri sa porodicom i prijateljima.
Ukoliko ste u Istanbulu za vrijeme mjeseca Ramazana, primijetit ćete da postoje lokalni restorani čiji vlasnici poštuju pravila posta, i koji su najčešće zatvoreni sve do zalaska sunca. Turisti bi trebalo da obrate pažnju da ne jedu i ne piju ulicom i na taj način iskažu poštovanje prema postačima.
Ipak, s obzirom da je Istanbul uvijek prepun turista, većina ugostiteljskih radnji otvorena je i tokom dana, za sve putnike ne-muslimane kojih je grad uvijek prepun. Možda se jedino desi da restorani koji služe turiste za vrijeme ramazana, iz menija tokom perioda posta isključe služenje alkoholnih pića.
Po zalasku sunca i prekidu posta, Istanbul kao da odjednom opet oživi. U to doba, u najpoznatijim i najposjećenijim istanbulskim restoranima često se traži mjesto više, a običaj je i da se večera u restoranima za vrijeme mjeseca Ramazana rezerviše nedeljama unaprijed. Većina restorana tokom praznika napravi specijalan, svečani meni, ali je moguće naručiti i uobičajena jela.Grad Istanbul organizuje masovne iftare za stotine hiljada njegovih stanovnika. Kada su u pitanju kulturna dešavanja, na trgovima se organizuju koncerti, zabave za djecu, večeri poezije i pozorišne večeri.
Kada sunce zađe, osim restorana počinju da se pune i džamije, u kojima se održava molitva (namaz) povodom prekida dnevnog posta. Često, ulicama može proći veća ili manja grupa dobošara, koji takođe simbolično, kao nekada davno, obavještavaju stanovništvo da je sunce zašlo i post prekinut. Ovi dobošari probudiće ponekog turistu i rano ujutro, jer osim što najavljuju kraj posta, i rano ujutro kada sunce izađe, objavljuju i njegov početak. U nekim hotelima, ponudiće vam čepiće za uši, ili vam savjetovati da zatvorite prozore kako vas dobošari koji prolaze ulicama ujutro ne bi probudili.
Kraj mjeseca Ramazana označava trodnevni praznik Bajram, kada su zatvorene sve državne ustanove, škole, banke, ali i neke privatne radnje. Za vrijeme Bajrama čiste se kuće, pomažu siromašni, posjećuje rodbina i umrli na groblju, ali i kupuju slatkiši koji se dijele djeci. Običaj je i da djeca tokom tri dana praznika obilaze komšiluk, čestitajući komšijama prazik, a zauzvrat od njih dobijaju slatkiše.
Tokom prvog dana Bajrama, u Istanbulu je obično većina muzeja i arheoloških nalazišta zatvorena. U zavisnosti od odluke svakog pojedinačnog od njih, otvaraju se drugog, ili posljednjeg – trećeg dana praznika. Ukoliko ste u Istanbulu u to vrijeme, provjerite unaprijed radno vrijeme svega što vam je u planu za posjetu tokom Bajrama.
Za razliku od muzeja i državnih ustanova, prodavnice i šoping centri Istanbula tokom Bajrama rade punom parom, svi osim Kapali čaršije i Bazara začina.
S obziorm da u vrijeme Bajrama Turci obično obilaze familiju po drugim gradovima (ili ona dolazi u posjetu njima), i saobraćaj na ulicama, ali i na magistralnim putevima po zemlji je življi nego inače. Ovo se odnosi i na trajekte, međugradske autobuse, ali i avio saobraćaj, te ukoliko putujete po Turskoj u vrijeme ovog praznika, gledajte da vozne karte nabavite na vrijeme. Dodatno, lokalni trajekti u Istanbulu, često za vrijeme Bajrama uopšte ne naplaćuju vožnju po Zlatnom rogu i Bosforu, pa su gužve više nego uobičajene.
Ivana Dukčević, Furaj.ba
