Prvi tramvaj u Sarajevu u saobraćaj je pušten 1. januara 1885. godine. Po uskotračnim šinama vukao ga je konj bijelac. Prva tramvajska pruga u Sarajevu bila je duga 3,1 kilometar, a počinjala je od današnjeg Ekonomskog fakulteta, pružala se Ferhadijom i dalje glavnom gradskom ulicom Ćemalušom (današnjom Titovom), preko Marijin Dvora i završavala na uskoj željezničkoj stanici.
Tramvaj zvani nostalgija
Skoro svake godine , tramvaj zvani nostalgija, Sarajevom vozi počasni krug. Mali krug, od Baščaršije do Željezničke stanice, kao što je vozio u davnoj nekoj prošlosti. Građani Sarajeva, ali i turisti, imaju priliku tako okusiti prošlost. Vidjeti kako je izgledao stari električni tramvaj ili tramvaj koji su vukli konji.
Prije više od 130 godina Sarajevom su saobraćali tramvaji. 1882. godine austrijske vlasti u Sarajevu su izgradile željezničku stanicu, a dvije godine kasnije došli su na ideju da uspostave kolski saobraćaj. Isplanirali su da sredstvo javnog prevoza bude tramvaj koji će uskotračnim šinama vući konj. To su i ostvarili. Prvi tramvaj u saobraćaj je pušten 1. januara 1885. godine. Tog jutra, četvero kola specijalno opremljenih za ovu priliku, stajalo je ispred stanice u Ferhadiji, a ispred njih stajali su začuđeni građani.
Prva pruga u Sarajevu bila je duga 3,1 kilometar, a počinjala je od današnjeg Ekonomskog fakulteta, pružala se Ferhadijom i dalje glavnom gradskom ulicom Ćemalušom (današnjom Titovom), preko Marijin Dvora i završavala na uskoj željezničkoj stanici. Tramvajska karta bila je tamnocrvene boje, ispisana na srpsko-hrvatskom, njemačkom i turskom jeziku i koštala 5 krajcera.
Misterija Salcburške kocke i sarajevskog tramvaja.
Iste godine kada je Sarajevom prošao prvi tramvaj, radnik jedne austrijske livnice po imenu Rajdl, kao i svaki drugi radni dan, lomio je blok lignita koji je iskopan negdje u Volfsegu. Otvorio je pukotinu u rudi i u njoj pronašao gvozdenu kocku čudnog izgleda, sa mnoštvom rupa i šavova, neobične boje i fisure po sredini. Uz dozvolu kompanije, Rajdl je kocku odnio u muzej Hajmataus u Beču. Godinama kasnije, evropski naučnici borili su se između dvije tvrdnje – da se radi o meteoritu specifične gravitacije koju su na zemlju donijeli vanzemaljci ili da se radi tek o vještački napravljenom proizvodu nepoznatog porijekla. Misterija Salcburške kocke do danas nije otkrivena. Do danas se također Sarajlije bore između dvije tvrdnje. Da li je sarajevski tramvaj prvi evropski tramvaj ili nije?
Generacije i generacije Sarajlija odgojene su na tvrdnji da je Sarajevo imalo prvi električni tramvaj u Evropi. Počeo je sa radom 1. maja 1895. godine, zamijenivši dotadašnji tramvaj na konjsku vuču, a saobraćao je od Željezničke stanice do Latinske ćuprije. Sarajevo je tako postalo prvi grad u Evropi koji je imao cjelodnevnu tramvajsku liniju. Prvi električni tramvaj imao je dvoja vrata, a mogao je primiti 24 putnika.
Ipak, dok su konji vukli tramvajska kola sarajevskim ulicama, u Budimpešti je 1887. počeo s radom električni tramvaj čija je prva linija postala najfrekventnija tramvajska linija u Evropi. Sarajevski tramvaj je elektrifikovan 1895. godine.
Bilo kako bilo, kao što glavnim gradom Bosne i Hercegovine skoro svake godine krug odvozi tramvaj zvani nostalgija, tako Sarajlije i dan danas s nostalgijom mlađim generacijama pričaju kako je upravo njihov grad, prije 130 godina, dobio prvi tramvaj i kako je baš njihov grad imao prvi električni tramvaj u Evropi.
Abela Purivatra
