Vaskrs – najveći hrišćanski praznik

Prema odlukama Nikejskog sabora, koje su i danas važeće u svim pravoslavnim crkvama, Vaskrs se proslavlja u prvoj nedelji nakon punog mjeseca koji sledi posle proljetne ravnodnevnice, ali uvek nakon jevrejske Pashe. Datum Vaskrsa se određuje u skladu s prirodnim kalendarom i uvek pada na nedelju s odstupanjem od 35 dana, tako da može biti između 4. aprila i 8. maja.

Vaskršnje slavlje označava kraj Velikog posta za vjernike, a prvi mrsni zalogaji obično su vaskršnja jaja koja, prema drevnom običaju, farbaju se u crveno kao simbol prolivene krvi Isusa Hrista. Legenda kaže da je Marija Magdalena prvo jaje poklonila caru Tiberiju po dolasku u Rim s porukom o Vaskrsenju. Jaje simbolizuje obnovu prirode i života te donosi radost kako onima koji ga daju tako i onima koji ga primaju.

U skladu s ustaljenom tradicijom, vjernici boje vaskršnja jaja na Veliki petak. Prvo obojeno jaje se ostavlja na strani do sljedećeg Vaskrsa i naziva se “čuvarkuća”, simbolizirajući zaštitu doma i blagoslov za porodicu.


Za Vaskrs je poznato da se farbaju jaja kojima će se ukućani počastiti nakon posta. Farbanje jaja tradicionalno je isključivo ženski posao, obično obavljen u sredu ili četvrtak pred Vaskrs, iako neki to rade i petkom, koji se smatra danom kada se izbjegavaju radnje. Postoje različite legende koje objašnjavaju zašto se farbaju jaja i zašto su crvena jaja posebno blagoslovljena. Jedna legenda kaže da su žene ofarbale jaja i ponudile ih vojnicima, koji su se zabavljali razgledajući raznobojna jaja, omogućujući Isusu da pobjegne. Crvena boja simbolizuje radost jer označava pobjedu života nad smrću, zbog čega se jaja često farbaju u crveno.

Na Vaskrs se tradicionalno ustaje rano, a ne preporučuje se zaspati prije ponoći, jer se vjeruje da bi u protivnom moglo doneti pospanost tokom čitavog leta, a ništa se ne bi uradilo.

Vaskrs se slavi tokom tri dana: Veliki petak (jedini dan kada u hrišćanskim crkvama nema službe), Velika subota i sam Vaskrs.

U Srpskoj pravoslavnoj crkvi, pravoslavni vjernici obično razmjenjuju pozdrave “Hristos vaskrse!” na koji se odgovara sa “Vaistinu vaskrse!”