Baščaršija

Riječ “Baš-čaršija” doslovno znači “glavna čaršija” i označava prostor baščaršijskog trga oko sebilja, da bi se kasnije naziv proširio na cijelu današnju Staru sarajevsku čaršiju. Baščaršija je izgrađena u 15.vijeku, 1462. kada je Isa-beg Ishaković izgradio han, a pored njega brojne dućane. 

Prije dolaska Osmanlija najveće naselje na Sarajevskom polju je bio seoski trg Tornik, koji se nalazio na na mjestu gdje je danas Ali-pašina džamija. U to doba većina stanovnika Sarajeva je živjela u okolini Careve džamije. Zato je Isa-beg Ishaković izgradio most preko Miljacke i tako povezao glavno sarajevsko naselje i novi privredni centar grada, Baščaršiju.

Najznačajnije zgrade, koje su izgrađene u ovom periodu su, upravo, džamije. Čuvenu Baščaršijsku džamiju je izgradio Havedža Durak 1528. godine. Gazi Husref-beg je podigao svoju džamiju 1530. godine. Gazi Husref-beg je u Baščaršiji izgradio i medresu, biblioteku, hanikah, hamam, bezistan, Morića han, sahat-kulu, te niz drugih objekata. Ukopan u haremu svoje džamije. Pored njegovog, tu je i turbe njegovog oslobođenog roba i prvog mutevelije njegovog vakufa Murat-bega Tardića.

Baščaršija je svoj najveći uspon dostigla u drugoj polovini 16. vijeka. Postojalo je 80 raznih vrsta zanata i bila je podijeljena po ovim zanatima tako da su u svakoj ulici bili dućani za jedan ili više srodnih zanata (npr. ulice Kovači, Kazandžiluk, Sarači).U ovom periodu izgrađen je čitav niz trgovačkih objekata, poput bezistana, hanova, i karavan – saraja. Postojale su i kolonije Mlečana i Dubrovčana.

Baščaršija je u to doba imala otprilike 12 000 trgovačkih i zanatskih dućana. Čuveni putopisac Evlija Čelebija je 1660. godine napisao “U čaršiji ima u svemu hiljadu i osamdeset dućana koji su uzor ljepote. Sama čaršija je veoma privlačna i izgrađena po planu.” Međutim, 1697. godine dogodio se upad Eugena Savojskog, koji je zapalio i opustošio cijeli grad.

Do 19. vijeka područje grada Sarajeva se širilo vrlo malo a zbog velikog požara u 19.vijeku, današnja Baščaršija je dvostruko manja nego što je nekad bila.

Sa okupacijom Austro-Ugarske 1878. godine mnogi strani arhitekti su htjeli da Sarajevo pretvore u moderni evropski grad. Tako nastaje današnja poznata granica između Baščaršije i ulice Ferhadije. Uz Čaršiju se naslanjaju i najstariji spomenici nastali za vrijeme austrougarske vladavine: Sarajevska vijećnica, Katedrala, Pravoslavna crkva te stotinjak stambenih objekata.

Sa oslobođenjem Sarajeva 1945.godine novi gradski narodni odbor je donio odluku da se Baščaršija postepeno ruši, smatrajući da stari trgovački centar nema ulogu u modernom gradu. Međutim, Baščaršija je uspjela preživjeti.