Crkva ili džamija poslije vodopada je najprepoznatljiviji simbol Jajca. Po hronologiji nacionalnih spomenika u Jajcu od nje je samo stariji Mitrej iz 2.st.
Tornanj se pravi u čast miraza koji je u Jace donijela srpska princeza
CRKVA SV. MARIJE SA ZVONIKOM SV. LUKE OD 1528 FETHIJA ILI SULEJMANIJA DŽAMIJA
Već u 13. st. Na području današnje građevine je postojala mala romanička crkva. Objekat Crkve sv. Marije sa Tornjom sv. Luke ima nekoliko građevinskih faza. S obzirom na slojevitost i vremenitost objekta, brojna prekrajanja i rušenja kojima je bio izložen u toku svoje historije, nije mogućno da se pouzdano utvrdi prvobitni oblik objekta. Pretpostavlja se da je prvi oblik objekta bio jednostavna jednobrodna bazilika sa odlikama romaničkog stila- jednostavna propovjednička crkva sa širokim brodom i pravougaonim izduženim svetištem na čijem je kraju stajao oltar prislonjen uz zid.-istakli su u JU „Agenciji za kulturno povijesnu i prirodnu baštinu i razvoj turističkih potencijala grada Jajca“.
U prvoj polovini 15. st. kada je Jajce promovisano u prestonicu bosanskog kraljevstva, starija romanička crkva adaptirana je u gotičkom stilu. Prema utvrđenim historijskim činjenicama u ovu je crkvu, nakon udaje za bosanskog prestolonasljednika Stjepana Tomaševića 1. aprila 1459. godine, kćerka srpskog despota Lazara, Jelena Branković, kao miraz donijela moći sv. Luke Evanđelista koje je 1453. godine za iznos od 30 000 dukata (što je oko 70 kg zlata) despot Đurađ Branković otkupio od osmanskog sultana. Danas se te kosti nalaze u Italiji u gradu Padovi. – ističu u Agenciji.
Jedina sačuvana krunidbena crkva bosanskih kraljeva
Novembra 1461. godine u ovoj je crkvi po papinskim poslanicima obavljeno krunisanje posljednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaševića. Stjepan Tomašević je krunisan u Jajcu, u Jajcu je pogubljen i tu mu se nalazi grob. Također u Jajcu možete vidjeti kosti posljednjeg bosanskog kralja izložene u staklenom kovčegu u Franjevačkom samostanu Sv. Luka – ističu u Agenciji.
Od 1528. godine Sulejmanija džamija
Za vrijeme osmanske vladavine, 1528. godine crkva je pregrađena u džamiju i nazvana imenom sultana Sulejmana II. Objekat džamije je nekoliko puta gorio u požarima, zbog tadašnje ogrjeva i rasvjete.
Najteže je oštećena u požaru 1658. godine, a u posljednjem požaru 1832. godine od zgrade su ostali samo zidovi. Od 2003 godine pod zaštitom države kao nacionalni spomenik BiH – ističu u Agenciji.
Fotografije i tekst: Amir Bašimamović
